Jezus i Islam

Jezus i islam

Oto sześć pytań dotyczących Jezusa, zadawanych najczęściej przez muzułmanów oraz inne...

To prezentacja skierowana jest do każdego, kto chciałby dowiedzieć się czegoś o Jezusie, przy czym, w żaden sposób, nie poddaje ona krytyce, ani nie podważa innych religii.

Poniższy artykuł udziela odpowiedzi na następujące pytania:

1. Jezus i islam: Czy Biblia jest Słowem Bożym? Czy też może z czasem ulegała zmianom i zafałszowaniu?

Za wprowadzenie niech posłuży kilka fragmentów z Biblii: „Zaprawdę bowiem powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie zmieni się w Prawie, aż się wszystko spełni.”¹

Słowo Boże nie przeminie. Wszystko o czym mówi, w całości się wypełni. I znów: „Niebo i ziemia przeminą, ale moje słowa nie przeminą.”²

Także: „Wszelkie Pismo od Boga natchnione [jest] i pożyteczne do nauczania, do przekonywania, do poprawiania, do kształcenia w sprawiedliwości.”³ Całe Pismo Święte jest natchnione przez Boga.

Dalej: „Trawa usycha, więdnie kwiat, lecz słowo Boga naszego trwa na wieki.”⁴

Musimy zadać sobie pytanie: Czy Bóg jest w stanie chronić swoje Słowo? Czy jest zdolny do spełnienia swoich zapowiedzi, mówiących, że Jego słowo nigdy nie zaginie i w całości się wypełni?

Czy Bóg ma wielkie możliwości? Z pewnością. O tym właśnie mówi On sam. Czy poddajemy więc w wątpliwość Jego moc do zachowania w stanie niezmiennym tego wszystkiego, co zapowiedział?

Nic w Biblii nie uległo zniekształceniu, pomimo różnych opinii na ten temat.

Koran nie mówi o tym, że Biblię zmieniono. Wręcz przeciwnie. Uznaje ją i Torę. Wielokrotnie wspomina o Torze i o „Zabur” (Starym Testamencie i Psalmach) oraz o „Injil” (Nowym Testamencie).

Gdy zaczął rozwijać się islam, w szóstym wieku naszej ery, sześćset lat po Chrystusie, teksty, z których składa się Biblia uznano za prawdziwe.

Można więc zadać pytanie o to, czy Biblia zmieniła się od szóstego wieku naszej ery? Odpowiedź brzmi: nie. Wystarczy porównać jej starsze wersje ze współczesnymi.

Możemy znaleźć kompletne wersje Biblii datowane aż do 300 roku n.e., setki lat przed pojawieniem się Koranu. Można je znaleźć w London Museum, w Watykanie i wielu innych miejscach. Jeśli porównasz dzisiejszą Biblię z tą z roku 300 n.e. zobaczysz, że ich treść jest identyczna.

Czy wiedziałeś, że obecnie istenieje około 25 000 odręcznie skopiowanych fragmentów Nowego Testamentu? Historycy, którzy porównali te manuskrypty, ocenili, że dzisiejsza wersja Nowego Testamentu pokrywa się z oryginałami przynajmniej w 99,5 procentach. Nie uległa żadnym przekształceniom (pół procenta dotyczy różnic w pisowni, nie ma natomiast żadnych zmian znaczeniowych).

Ponadto, być może słyszałeś o archeologicznym odkryciu, dokonanym w jaskiniach położonych na północny zachód od brzegu Morza Martwego. Mowa o „zwojach z Qumran”, z których najstarsze powstały jeszcze w III w. p.n.e. Badacze porównali dzisiejszą wersję Starego Testamentu ze znalezionymi rękopisami i stwierdzili, iż teksty są niemal w 100 % identyczne.

Nie daj sobie wmówić, że Nowy lub Stary Testament zostały w jakiś sposób zmienione. Z punktu widzenia historii jest to nieprawda.

Ale jak to się ma do czterech Ewangelii? Czy te teksty nie różnią się od siebie?

Tak, w Nowym Testamencie mamy cztery ewangelie według św. Mateusza, św. Marka, św. Łukasza i św. Jana. W rzeczywistości świadczą one o tym, że Biblia nie uległa nigdy zafałszowaniu. Są oni czterema świadkami, którzy dostarczają czterech relacji na temat życia Jezusa, Jego czynów i słów.

Wyobraźmy sobie, że jeden, dwoje lub może czworo ludzi było świadkami wypadku samochodowego. Każdego poproszono o spisanie zeznania dla sądu. Czy można się spodziewać, że każdy opisałby to zdarzenie dokładnie w taki sam sposób, używając tych samych słów? Oczywiście, że nie. Każdy przyjąłby swój własny punkt widzenia. Oto, co miało miejsce w przypadku opisu życia Jezusa.

Przez wieki w sądownictwie funkcjonowało stanowisko świadka. W przypadku bardzo ważnych spraw nie wystarczy słowo jednej osoby przeciwko słowu innej. Często potrzeba paru świadków. Oto cytat ze Starego Testamentu, który powtarza się w jednej z ewangelii: „Oto po raz trzeci wyruszam do was. Na ustach dwu lub trzech świadków zawiśnie cała sprawa.”⁵

Oprócz czterech świadków, którzy pisali o Jezusie są też inni: Jakub, Paweł, Juda i Piotr oraz ci, którzy są autorami pozostałych ksiąg Nowego Testamentu.

Jan powiedział: “ [To wam oznajmiamy], co było od początku, cośmy usłyszeli o Słowie życia, co ujrzeliśmy własnymi oczami, na co patrzyliśmy i czego dotykały nasze ręce.”⁶

A co z językami, w których Biblia została spisana i jej przekładami?

Biblia została napisana w języku hebrajskim (Stary Testament) i greckim (Nowy Testament). Są też małe fragmenty w języku aramejskim. Każde wydanie Biblii, bez względu na rok druku, jest obecnie zawsze przekładem z tych dwóch języków, w których powstał oryginał. (Nigdy nie tłumaczy się jej z innych języków.)

Są wersje Biblii będące parafrazami, nie tłumaczeniami i identyfikuje się je właśnie jako teksty przerobione. Przekłady są natomiast tłumaczeniami bezpośrednio z hebrajskiego i greckiego oryginału.

Hebrajska i grecka wersja Biblii została przełożona na tysiące języków. Dlaczego? Ponieważ Bóg chce, by każdy człowiek na świecie poznał Dobrą Nowinę, mówiącą o zbawieniu.

Biblia nie jest trudna do przetłumaczenia. Są w niej fragmenty bardzo poetyckie (Księga Przysłów, Pieśni nad Pieśniami, Księga Psalmów). Jednak samo sedno Biblii spisano bardzo prostym językiem, który odnosi się do doświadczeń naszego życia codziennego. Nie jest więc skomplikowany w przekładzie. Fakt, że język Biblii jest prosty i bezpośredni jest kolejnym dowodem na to, że można jej ufać.

A oto prawdziwa historia.

“Mój syn zadzwonił do mnie pewnego dnia. Był za granicą, na jakiejś dużej autostradzie i miał wypadek samochodowy. Uderzyło w niego inne auto, które obróciło jego samochód o 180 stopni i wyrzuciło na środek jezdni, ale skierowane w innym kierunku. Powiedział: „Tato jestem cały, ale co mam teraz zrobić?”

Miał problem. Potrzebował pomocy. Czy to moment na poetyckie przemowy lub recytację wierszy? Z całą pewnością nie.

Powiedziałem mu po prostu: “Posłuchaj, wiem, że to trudna sytuacja, ale zrób teraz to, co ci powiem.” I w tym zawiera się właśnie istota Biblii. Ludzkość jest w opałach w dosłownym sensie -- zmierza prostą drogą do piekła. Dlatego potrzebujemy prostego przesłania o zbawieniu. Biblia mówi nam, jak uzyskać przebaczenie i zacieśnić więź z Bogiem, która zaczyna się teraz i trwa wiecznie. To wiadomość, która zmienia ludzkie życie.

2. Jezus i islam: Czy Bóg mówi, że jedna religia zastąpi inną?

Czy Bożym zamiarem jest byśmy zaczęli od wyznawania judaizmu, potem przeszli na chrześcijaństwo a w końcu na islam?

Nie. Bóg jest konsekwentny. Nigdy nie interesowało go tworzenie religii.

Począwszy od Abrahama, Bóg w jasny sposób zapraszał do wejścia z Nim w relację. Relacja, nie religia jest najważniejszym powodem, dla którego zostaliśmy stworzeni.

Zacznijmy od początku, od Adama i Ewy. Mieli bezpośredni kontakt z Bogiem, a wszystkie ich potrzeby były zaspokajane. Potem pod postacią węża przyszedł do nich Szatan i kusił ich. Na nieszczęście uwierzyli mu i złamali Boży zakaz. W rezultacie, Adam i Ewa odeszli od Boga.

A co zaraz po tym zdarzeniu powiedział Szatanowi Bóg?

“Wtedy Pan Bóg rzekł do węża: Ponieważ to uczyniłeś, bądź przeklęty wśród wszystkich zwierząt domowych i polnych; na brzuchu będziesz się czołgał i proch będziesz jadł po wszystkie dni twego istnienia. Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie i niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę.”⁷

Zwycięstwo Szatana będzie więc krótkotrwałe.

W dziejach świata kto był jedynym mężczyzną zrodzonym tylko z kobiety, a nie ze związku kobiety i mężczyzny? Czy nie Jezus, Syn Maryi?

Szatan zrani piętę potomstwa kobiety, ale to potomstwo zgładzi Szatana, a jedynym sposobem na to, by zabić węża jest zgniecenie jego głowy.

Co to oznacza? Jest tylko jedna możliwa odpowiedź.

Szatan zadał Jezusowi rany na krzyżu, gdy jego dłonie i stopy zostały przebite gwoźdźmi. Jednak to Jezus wymierzył ostateczny cios. Na drzewie krzyża zwyciężył kusiciela. Chrystus odkupił grzechy całej ludzkości, oferując jej przebaczenie i odbudowanie więzi z Bogiem.

Prorok Izajasz tak pisze o Jezusie, zapowiedzianym potomstwie, które zrodzi się z kobiety:

“Nie miał On wdzięku ani też blasku, aby na Niego popatrzeć, ani wyglądu, by się nam podobał. Wzgardzony i odepchnięty przez ludzi, Mąż boleści, oswojony z cierpieniem, jak ktoś, przed kim się twarze zakrywa, wzgardzony tak, iż mieliśmy Go za nic. Lecz On się obarczył naszym cierpieniem, On dźwigał nasze boleści, a myśmy Go za skazańca uznali, chłostanego przez Boga i zdeptanego. Lecz On był przebity za nasze grzechy, zdruzgotany za nasze winy. Spadła Nań chłosta zbawienna dla nas, a w Jego ranach jest nasze zdrowie. Wszyscyśmy pobłądzili jak owce, każdy z nas się obrócił ku własnej drodze, a Pan zwalił na Niego winy nas wszystkich.”⁸

Kogo ma na myśli prorok Izajasz? Oczywiście Jezusa. Ten fragment powstał ponad sześćset lat przed narodzinami Chrystusa!

Od samego początku, poprzez wieki Bóg mówił o nadejściu swego Syna i Jego śmierci, tak, jak jest to zapisane u Izajasza. Co by można sobie pomyśleć, gdyby Bóg w ostatnim momencie się rozmyślił? Co gdyby, po tysiącach lat wypełnionych obietnicami, postanowił nie poświęcać Jezusa za ludzkość? Bóg jednak nie zmienia zdania.

3. Jezus i islam: Czy twierdzenie, że Bóg ma Syna nie jest bluźnierstwem?

Bóg jest duchem a Jezus Jego jedynym Synem w duchowym, a nie w fizycznym sensie.

Na przykład, jeśli ktoś powie: „jesteś synem cedrów”, ma na myśli, że dana osoba pochodzi z Libanu. Jeśli będzie chciał zaznaczyć, że ktoś jest z Egiptu, powie: „jesteś synem Nilu.” Sformułowanie, że Jezus jest Synem Bożym oznacza, że Jezus pochodzi od Boga. To rodzaj tytułu. Gdy anioł ukazał się Maryi, oznajmił: „Dlatego też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym.” Chrześcijanie nie wierzą zatem, że Bóg zapłodnił kobietę w tradycyjnym rozumieniu tego słowa.

Izajasz mówi: „Albowiem Dziecię nam się narodziło, Syn został nam dany, na Jego barkach spoczęła władza. Nazwano Go imieniem: Przedziwny Doradca, Bóg Mocny,Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju.”⁹

On jest Bogiem, który przez Maryję stał się człowiekiem. On jest Bogiem i Synem jednocześnie, zrodzonym z dziewicy.

Jak myślisz, dlaczego Bóg pozwolił, żeby Jezus narodził się z Dziewicy Maryi?

To, że właśnie w taki sposób przyszedł na świat, zamiast począć się z kobiety i mężczyzny oznacza, że nie otrzymał w spuściźnie grzesznej natury Adama i Ewy. Kiedy pierwsi ludzie sprzeniewierzyli się Bogu, jako konsekwencję tego czynu zaczęli przekazywać swe grzeszne skłonności z pokolenia na pokolenie - otrzymał je każdy z nas.

Rodzimy się grzeszni ze skłonnością do postępowania wedle własnego uznania, a nie kierowania się wolą Boga. Wszyscy grzeszymy, dlatego prorok Dawid wołał: „W grzechu poczęła mnie matka.” Z tego też powodu wszyscy potrzebujemy odkupiciela.

Jednak, by tego dokonać, Jezus musiał posiadać odmienną od naszej naturę. Musiał pochodzić z Bożego Ducha, z Ducha Świętego. Izajasz pisze: „Nie znaleziono w Nim żadnej nieprawości.” Żadnego grzechu.

W Piśmie Świętym Bóg ukazał się Mojżeszowi pod postacią płonącego krzewu. Przemówił do Abrahama głosem niebios. Dlaczego więc ktokolwiek ma wątpliwości, że mógł też przybrać formę człowieka, by się nam objawić?

4. Jezus i islam: Czy Jezus naprawdę umarł na krzyżu?

Jakiej próbie Bóg poddał Abrahama? Kazał mu złożyć w ofierze własnego syna. Gdy wchodzili na górę, Izaak zapytał: „Co będzie ofiarą?” Abraham odpowiedział: „Bóg się o to zatroszczy. On ją ześle.” I Bóg zesłał jagnię, które Abraham dla Niego zabił.

Zauważ, jak spójne tkwi tu przesłanie. Bóg nas oszczędza tak, jak zachował od śmierci syna Abrahama, zsyłając jagnię.

W Księdze Wyjścia, ponownie widzimy jak wielkie ma ono znaczenie. W tym fragmencie Bóg ostrzega swój lud, że zamierza uderzyć w Egipcjan. Domy tych, którzy posmarują ich progi krwią jagniątka anioł śmierci ominie, nie karząc ich śmiercią. Naród wybrany zostaje ocalony za sprawą jagniątka.

Pojawia się ono ponownie w Księdze Kapłańskiej. Każdego roku, kapłan musi złożyć z niego ofiarę poza bramami miasta za grzechy tych, którzy wierzą w Boga. Każdego roku mieszkańcy zostają ocaleni za sprawą tego zwierzęcia.

Również Jan Chrzciciel, przemawiając do tłumu, mówi o Jezusie: „Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata.”¹⁰ Jeden Baranek, który ocali cały świat i wszystkich, którzy w niego wierzą.

Co by się stało, gdyby Abraham nie posłuchał gosu Boga lub nie uwierzył w to, że to Bóg do niego przemawia? Jego syn by zginął.

Co by się stało, gdyby Izraelici nie uwierzyli Stwórcy i nie pomazali krwią progów swoich domów?

Jakieś dwa tysiące lat temu Jezus, Baranek Boży, zawisł na krzyżu I oddał za ciebie swoje życie. Komunikat jest jasny: „Bóg zaś okazuje nam swoją miłość [właśnie] przez to, że Chrystus umarł za nas, gdyśmy byli jeszcze grzesznikami.”¹¹

A gdybyś powiedział: “Nie, oni wcale go nie ukrzyżowali. Nie zabili go.” Baranek Boży został ofiarowany za twoje grzechy, za grzechy całego świata. Ale co by było, gdybyś w to nie wierzył?

5. Jezus i islam: Jeśli Jezus umarł na krzyżu i leżał w grobie przez trzy dni, czy to oznacza, że Bóg był martwy przez trzy dni?

Świetne pytanie. Poniższy przykład pomoże na nie odpowiedzieć.

Załóżmy, że mamy wazon. Jest pusty. Wypełnia go tylko powietrze. Jaka jest różnica pomiędzy powietrzem wewnątrz I na zewnątrz wazonu? Powietrze znajdujące się w środku ma kształt, prawda? Jego skład jest niezmieniony, ale wazon nadaje mu kształt.

Co się z nim stanie, jeśli roztrzaskamy wazon o ścianę? Czy wpłynie to w jakiś sposób na powietrze? Nie. Wazon może rozpaść się na tysiąc kawałków, ale powietrze straci jedynie swój kształt.

Na krzyżu umarło tylko ciało Jezusa, ale Jego Duch, Duch Boży nie może umrzeć. Bóg przybrał w Jezusie postać człowieka. Przybrał formę mężczyzny, ale Jezus był kimś o wiele więcej. Na krzyżu zapłacił za nasze przewinienia i usunął barierę oddzielającą nas od Niego. Przez Jego śmierć zawarliśmy pokój z Bogiem.

Chociaż byliśmy winni, Jezus, cierpiąc za nas, spłacił dług wobec Bożej sprawiedliwości. Baranek Boży, który cierpiał za nas. Miłość Boga objawia się właśnie w tym, że Jezus dobrowolnie oddał swoje życie za ludzi.

Ktoś może powiedzieć: to niesprawiedliwe. Racja. Nie zasługujemy na to, by Jezus za nas umarł, lecz tak zdecydował Bóg. Czy mamy prawo mówić Bogu jak powienien postępować?

Jezus spłacił nasz dług śmierci, byśmy nie musieli umierać za nasze grzechy. Chce byśmy weszli w relację z Nim, poznali Jego miłość i mieli życie wieczne.

Jeszcze jedna opowieść, która pomoże zrozumieć to, co Jezus dla nas uczynił.

Był sobie pewien sprawiedliwy sędzia, całkowicie nieprzekupny. Do cna uczciwy. Postawiono przed nim kobietę. Karą jaką otrzymała była albo ogromna suma pieniędzy, których nie miała, albo dożywocie.

Sędzia zapytał ją: „Jesteś winna czy nie?” Oskarżona zawołała: „Wysoki sądzie nie mogę zapłacić grzywny. Nie mam takich pieniędzy. Proszę, miej nade mną litość.” Sedzia odpowiedział: „Pytam cię czy jesteś winna, czy nie. Przyznajesz się?” Wreszcie kobieta wyznała: Tak, wysoki sądzie, jestem winna.” On odpwiedział: „Więc musisz zapłacić za to, co zrobiłaś. Grzywna, albo dożywocie” i zamknął sprawę. Kobieta zaczęła krzyczeć i lamentować, i musieli zaciągnąć ją do celi siłą. Sędzia zdjął togę i wyszedł z sali. Poszedł prosto do skarbca i za wszystkie pieniądze, które posiadał wykupił dziewczynę z więzienia. Dlaczego? Ponieważ bardzo ją kochał. To była jego córka. Oddał za nią wszystko to, co miał.

Gdy sędzia zdjął togę, stał się takim samym człowiekiem jak inni. Tak samo było z Jezusem. Opuścił niebo, wyrzekł się całej swojej boskiej chwały i stał się zwykłym człowiekiem. Umarł za nas, byśmy nie zostali potępieni za nasze grzechy i mogli połączyć się z Bogiem.

Wszyscy prorocy zapowiadali, że Jezus przyjdzie, by umrzeć za grzechy świata. Jezus jest jedyną nadzieją ludzkości na życie wieczne.

Bóg już na samym początku zapowiedział Szatanowi, że jego głowa zostanie zmiażdżona przez potomstwo kobiety, a rodzaj ludzki odkupiony. Śmierć i zmartwychwstanie Jezusa były triumfem nad potęgą Szatana. Jezus przezwyciężył grzech, śmierć i zakończył naszą rozłąkę z Bogiem, zadając wrogowi śmiertelny cios.

6. Jezus i islam: A może Jezus był tylko prorokiem?

Jest tylko jeden Bóg. Oto, jakie znamy prawdy na Jego temat:

Bóg jest wieczny - zawsze był i zawsze będzie.
Bóg jest święty - doskonały, bez żadnej winy.
Bóg jest prawdą - Jego Słowo, niezmienne, trwa i trwać będzie przez wieki.
Bóg jest wszechobecny - zawsze, wszędzie.
Bóg jest potężny - jego moc jest nieograniczona.
Bóg jest wszystkowiedzący - wie absolutnie o wszytkim.
Bój jest stwórcą - nie istnieje nic, co nie zostało przez Niego stworzone.

Jest tylko jeden Bóg i wszystkie powyższe określenia są prawdziwe. Wiemy to z Pisma Świętego. Postanowił dać się poznać ludziom, sam to wszystko o sobie objawił. Biblia mówi także, że Jezus posiada te same cechy co Bóg, podobnie jak Duch Święty.

Weźmy na przykład bycie wiecznym. Pismo mówi o Jezusie: “Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, co się stało.”¹²

Również: „On jest obrazem Boga niewidzialnego -- pierworodnym wobec każdego stworzenia, bo w Nim zostało wszystko stworzone: i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi, byty widzialne i niewidzialne, czy Trony, czy Panowania, czy Zwierzchności, czy Władze. Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone.”¹³

Ale, jeśli jest tylko jeden Bóg, to jak Jezus może być Bogiem?

Żyjemy w trójwymiarowym świecie. Każdy człowiek ma swoją wysokość, długość i głębokość. Dwoje ludzi może być do siebie podobnych. Mogą mieć podobne zainteresowania, podobne zawody, jednak nie mogą być dokładnie tacy sami. Stanowią dwie indywidualności. Jednak Bóg nie jest ograniczony żadnymi wymiarami. Jest duchem i jest nieskończenie bardziej skomplikowany niż my. Dlatego Jezus Syn może być różny od Ojca, a jednocześnie taki sam.

Biblia mówi jasno: Bóg Ojciec, Syn Boży I Duch Święty, lecz stwierdza również, że jest tylko JEDEN Bóg. Gdybyśmy mieli posłużyć się matematyką, wyglądałoby to tak: 1+1+1=3. Oraz: 1x1x1=1. Jest jeden Bóg.

Izajasz napisał: „Dlatego Pan sam da wam znak: Oto Panna pocznie i porodzi Syna, i nazwie Go imieniem Emmanuel."¹⁴ Emmanuel w dosłownym tłumaczeniu znaczy „Bóg z nami.”

Jezus mówił, że poznać Jego znaczy poznać Boga. Patrząc na Niego, patrzyło się na Boga. Kto w Niego uwierzył, uwierzył w

Jest jeszcze coś, co powinieneś wiedzieć o Bogu. Kocha cię i troszczy się o ciebie.

Jezus głosi: „Jak mnie umiłował Ojciec, tak ja umiłowałem was. Wytrwajcie w mojej miłości. Jeżeli będziecie zachowywać moje przykazania, trwać będziecie w mojej miłości, jak ja zachowuję przykazania Ojcai trwam w Jego miłości. To wam powiedziałem, aby radość moja w was była i aby ta wasza radość była pełna.”¹⁵

Jezus zaprasza nas: „Przyjdźcie do Mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a Ja was pokrzepię. Weźcie moje jarzmo na siebie i uczcie się ode Mnie, bo jestem cichy i pokorny sercem, a znajdziecie ukojenie dla dusz waszych. Albowiem jarzmo moje jest słodkie, a moje brzemię lekkie."¹⁶

Jezus oferuje nam nową wolność, która jest wytchnieniem od tych wszystkich starań, by uczynić zadość Bogu. Doświadczamy Jego miłości i czerpiemy nową motywację, by zadowolić Boga. Nie ze strachu, lecz z radości poznania Go.

Paweł, jeden z uczniów Jezusa, osobiście tego doświadczył i napisał: „ I jestem pewien, że ani śmierć, ani życie, ani aniołowie, ani Zwierzchności, ani rzeczy teraźniejsze, ani przyszłe, ani Moce, ani co wysokie, ani co głebokie, ani jakiekolwiek inne stworzenie nie zdoła nas odłączyć od miłości Boga, która jest w Jezusie Chrustusie, Panu naszym.”¹⁷